ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΜΕΛΕΤΕΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
Η ΖΩΗ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΣΤΟΕΣ

Η πρώτη προσπάθεια της αξιοποίησης των σιδηροπυριτών Κασσάνδρας με εμπλουτισμό χρονολογείται στο 1907. Το έτος αυτό τέθηκε σε λειτουργία κοντά στον όρμο Στρατωνίου η πρώτη εγκατάσταση υδρομηχανικής πλύσης από τη γαλλική εταιρεία, τη Societe Οttomane des Μines de Cassandra. Με τη λειτουργία του εργοστασίου εμπλουτισμού, στο Στρατώνι, δημιουργήθηκαν νέες προοπτικές για το χωριό. Η Δέσποινα Στυλιανίδου, στο βιβλίο της Η Δέσποινα του Στρατωνίου, αναφέρει:

«Το δικό μας χωριό λαμποκοπούσε! Ήταν το μόνο που διέθετε ηλεκτρικό ρεύμα, χάρη στις μηχανές ντίζελ της εταιρείας, όπου δούλευε και ο πατέρας μου. Τα αλλά χωριά μάς ζήλευαν και εμείς αποκαλούσαμε το χωριό μας ‘‘Μικρό Παρίσι’’, ήταν βλέπεις παλιά, γαλλική η εταιρεία και κάπου εκεί θα είχε τη βάση της αυτή η ονομασία...» Από το ίδιο βιβλίο αντλούμε περισσότερες πληροφορίες για τις συνθήκες και τη ζωή των μεταλλωρύχων.

«Οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής δούλευαν στο φοβερό Μαντέμ Λάκκο, με τις βαθιές υπόγειες γαλαρίες του εκατοντάδες μετρά κάτω από τη γη. Ήταν ένας άθλιος πραγματικά τόπος, χωρίς καμιά φυσική ομορφιά, χωμένος ανάμεσα στα βουνά. Εκεί δεν ήταν τόπος εργασίας, ήταν τόπος μαρτυρίου εκατοντάδων εργατών, που έμπαιναν βαθιά χαράματα στις γαλαρίες και έβγαιναν ‘‘ζωντανοί νεκροί’’ με τη δύση του ήλιου. Ούτε ωράριο ούτε περίθαλψη ούτε αργίες, μονό μια Κυριακή […]».

Η εξόρυξη μεταλλεύματος από τα έγκατα της γης είναι εξ ορισμού μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Όπως και στις περισσότερες επίπονες εργασίες, οι συνθήκες και η τεχνογνωσία βελτιώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, διά πυρός και σιδήρου.

Αν αναφερθούμε στην περίοδο της αρχαιότητας, οι μεταλλωρύχοι ήταν δούλοι και χαρακτηρίζονταν ως «θυλακοφόρα ανδράποδα», με την εξόρυξη να γίνεται υπό το φως πήλινων λυχναριών λαδιού και να εργάζονται μέσα στις στοές για δέκα ώρες, ξαπλωμένοι πλάγια ή ανάσκελα. Στη σύγχρονη εποχή, αρχικά, κατά τη διαδικασία διάνοιξης των στοών τόσο για την προσπέλαση όσο και για την εξόρυξη του μεταλλεύματος, χρησιμοποιούνταν μεγάλα χειροκίνητα τρυπάνια (αερόσφυρες). Η σκόνη που παραγόταν από τη χρήση τους δεν ήταν μια συνηθισμένη σκόνη. Μέρος αυτής αποτελούνταν από διοξείδιο του πυριτίου (χαλαζία). Με απλά λόγια, γυαλί. Ο ανθρώπινος οργανισμός με τις λειτουργίες που διαθέτει μπορεί να αποβάλει και να φιλτράρει πολλών ειδών σωματίδια. Αν όμως το σωματίδιο του γυαλιού ήταν ενός συγκεκριμένου μεγέθους και ταίριαζε ακριβώς στις κυψελίδες του πνεύμονα, τότε πήγαινε και σφήνωνε εκεί μέσα. Με το πέρασμα του χρόνου συσσωρεύονταν πολλά τέτοια σωματίδια και η αναπνευστική ικανότητα του ατόμου μειωνόταν. Εκτός από αυτό, η περιοχή του πνεύμονα που έφραζε νεκρωνόταν. Το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή του οργάνου.

Εκείνες τις εποχές ο μεταλλωρύχος έπειτα από ενάμισι χρόνο δουλειάς δεν θα μπορούσε πλέον να εργαστεί, θα λαχάνιαζε. Τότε έβγαινε στη σύνταξη από επαγγελματική νόσο, τη λεγομένη αρρώστια των μεταλλωρύχων, την πνευμονοκονίαση. Από αυτούς άλλοι ζούσαν τρία με πέντε χρόνια, το πολύ δέκα, όχι παραπάνω.

Όλα αυτά γίνονταν τη δεκαετία του 1950 έως και το 1960. Έως τότε δεν γνώριζαν γιατί συνέβαινε αυτό. Μόλις το κατάλαβαν, ξεκίνησαν αμέσως τη μέθοδο της διάτρησης πάντα με νερό. Σε όλες τις διατρήσεις σήμερα τρέχει άφθονο νερό, το οποίο παρασύρει τους κόκκους του γυαλιού και έτσι αυτό δεν εισπνέεται.

ΜΕΛΕΤΕΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

• Μελέτες - Παρουσιάσεις: Τα Μαδεμοχώρια
• Μελέτες - Παρουσιάσεις: Η Ζωή Μέσα στις Στοές
• Μελέτες - Παρουσιάσεις: Σύγχρονες Μέθοδοι Εξόρυξης
• Μελέτες - Παρουσιάσεις: Καββαδίας & Καζαντζάκης